نرم‌افزار ابسیدین، ابزار قدرتمندی است که مدیریت دانش و اطلاعات شخصی شما را به شیوه‌ای نوین و کارآمد به عهده می‌گیرد. با استفاده از این برنامه، دیگر نیازی نیست نگران به یاد سپردن جزئیات یا پیدا کردن یادداشت‌های قدیمی باشید.
ابسیدین به شما اجازه می‌دهد تا یادداشت‌های خود را به صورت اتصالی و شبکه‌ای ذخیره کنید یعنی هر ایده یا یادداشت می‌تواند به آسانی به اطلاعات دیگر مرتبط شود. این نرم‌افزار بیش از آنکه یک دفترچه دیجیتالی ساده باشد، شبیه یک ذهن دوم عمل می‌کند. شما می‌توانید درون آن نقشه‌های ذهنی ایجاد کنید، پایگاه داده بسازید و با استفاده از ابزار جستجوی پیشرفته، زمان کمتری را صرف پیدا کردن مطالب کنید.
پس بیایید نگاهی عمیق‌تر به این ابزار جادویی بیندازیم و ببینیم چگونه می‌تواند در مدیریت دانش شخصی شما تحولی اساسی ایجاد کند.
ابسیدین چیست؟
امروزه برنامه‌های متعددی در زمینه یادداشت‌برداری ساخته شده و به سرعت نیز در حال توسعه و گسترش هستند. تا چند سال قبل تنوع نرم‌افزارها مثل امروز نبود. ما ناچاربودیم از برنامه‌هایی مثل ورد و اکسل و وان‌نت استفاده کنیم اما امروز با پیشرفت تکنولوژی امکانات وسوسه انگیزی در نرم‌افزارهای جدید ایجاد شده که دیگر پایبندی به نرم‌افزارهای قبلی چندان معقول و منطقی به نظر نمی‌رسد.
ابسیدین هم یکی از این نرم‌افزارهای نوظهور است که از سال ۲۰۲۰ منتشر شده و روی سیستم عامل های مختلف مثل ویندوز، مک، اندروید و آی‌اواس دردسترس است. ابسیدین، در ظاهر یک برنامه یادداشت‌برداری است اما امکانات فوق العاده و متعددی در این برنامه وجود دارد که نمی‌توان فقط به عنوان یک برنامه یادداشت‌برداری از آن یاد کرد. ابسیدین به کاربران اجازه می دهد لینک های داخلی بسازند و سپس تمامی اتصالات را به صورت یک گراف و نمودار جذاب مشاهده کنند.
این برنامه به خاطر ویژگی‌هایی که اشاره خواهم کردم چندین پله بالاتر از ورد و وان‌نت ایستاده است. وظیفه این برنامه انبار کردن مطالب نیست مثل یک دستیار هوشمند برای بهینه‌سازی و ساماندهی یادداشت‌ها عمل می‌کنند. البته ابسیدین در این مسیر تنها نیست و رقبای زیادی دارد. از نوشن(Notion) می‌توان به‌عنوان یکی از جدی‌ترین رقبای ابسیدین یاد کرد. نوشن هم مثل ابسیدین برای مدیریت دانش شخصی خصوصا ساماندهی کارها و برنامه‌ریزی امکانات فوق العاده‌ای دارد.
این نرم افزار برای استفاده شخصی رایگان است، می‌توانید آن را بدون هیچ هزینه‌ای دانلود و استفاده کنید اما برای استفاده تجاری باید لایسنس آن را خریداری کنید. تمامی امکانات و خدمات نرم‌افزار هم رایگان است و فقط دو مورد یعنی «Obsidian Sync» و «Obsidian Publish» نیاز به تهیه اشتراک دارد.
ابسیدین چگونه کار می‌کند؟
قالب یادداشت‌برداری ابسیدین مبتنی بر سینتکس Markdown است. یک قالب استاندارد که امروزه بسیاری از توسعه‌دهندگان و وبلاگ‌نویسان از آن استفاده می‌کنند. Markdown یک زبان برنامه‌نویسی نیست، درواقع یک سیستم نشانه‌گذاری است که نمادها و علامت‌ها وقتی به ترتیب خاصی قرار بگیرند معانی مختلفی را به وجود می آورند. بنابراین بدون دانش کدنویسی هم می توان از ابسیدین استفاده کرد.
در ابسیدین فایل‌های شما با فرمت md ذخیره می‌شوند و شما می‌توانید با هر ویرایشگر متنی آن را مشاهده و ویرایش کنید برخلاف نرم افزارهای دیگر که داده‌های شما به‌گونه‌ای ذخیره می‌کنند که فقط با همان نرم‌افزار قابل‌مشاهده و ویرایش است.
ابسیدین یک نرم افزار متن‌باز (Open-source) است. برنامه نویسان متعددی برای توسعه و ارتقاء این برنامه تلاش می‌کنند. ابسیدین با دارابودن بانک عظیم پلاگین‌ها که توسط برنامه‌نویسان مختلف نوشته شده مثل یک گوهر تراش نخورده است که شما می‌توانید آن را به هر شکل و شمایلی در بیاورید.
تقریبا هر چیزی که برای ساماندهی و مدیریت نوشته‌های خود نیاز داشته باشید در مخزن پلاگین‌های ابسیدین یافت می‌شود. به‌عنوان مثال با پلاگین Kanban می‌توانید شبیه سایت ترلو کارهای خود را تعریف کرده و برای انجام دادن آنها برنامه‌ریزی کنید. با Mind Map به‌طور خودکار نقشه‌های ذهنی بسازید. با Calendar می‌توانید اتفاقات روزانه را ثبت کنید و با Tracker گزارش فعالیت‌ها را مشاهده کنید.
ابسیدین تلاش می‌کند تا حد امکان شما را از نرم‌افزارهای دیگر بی‌نیاز کند تا علاوه بر انسجام و یکپارچگی اطلاعات، از اتلاف وقت و رفت و برگشت بین برنامه‌های مختلف جلوگیری کند.
رابط کاربری نرم افزار
محیط نرم‌افزار بسیار ساده و مینیمال است به همین خاطر بدون حواس‌پرتی می‌توانید روی نوشته‌های خود تمرکز کنید. خوشبختانه ابسیدین از سیستم RTL پشتیبانی می‌کند پس با خیال راحت می‌توانید از نوشته‌های فارسی در آن استفاده کنید.
نوشته‌های شما در ابسیدین مثل مرورگر در تب‌های مختلف باز می‌شوند، می‌توانید آن ها را روبروی هم گذاشته و در نماهای مختلف روی نوشته‌ها کار کنید. از سمت چپ می‌توانید برای دسته‌بندی و پوشه بندی فایل‌ها استفاده کنید. از سمت راست هم می‌توانید جزئیات نوشته مثل سرفصل‌ها، تگ‌ها، لینک‌ها و جزئیات مرتبط به نوشته را مشاهده کنید.
این حالت پیش‌فرض برنامه است از آنجا که امکان سفارشی سازی رابط کاربری وجود دارد می‌توانید ورک اسپیس شخصی خودتان را بسازید. در بخش تم هم بیش از ۱۰۰ نوع قالب متنوع وجود دارد که می‌توانید برای شخصی‌سازی محیط برنامه از آنها استفاده کنید.
امکانات و ویژگی‌های ابسیدین
ابسیدین با امکانات فوق‌العاده‌ای که دارد به کاربران اجازه می‌دهد تا اطلاعات خود را به شکل هوشمندانه‌تر و سازماندهی شده‌تر مدیریت کنند. در اینجا به برخی از ویژگی‌های برجسته این برنامه اشاره می کنم.
ویکی لینک (Wikilinks)
ویکی لینک یک روش بسیار سریع و ساده برای ایجاد ارتباط داخلی بین نوشته هاست که فقط با واردکردن دو براکت می‌توانید آنها را به یکدیگر متصل کرده و به راحتی باغ دیجیتال یا ویکی پدیای خودتان را بسازید.
در روش‌های یادداشت‌برداری کلاسیک جمع‌آوری اطلاعات کاملاً ایزوله و منفصل انجام می‌شود و نوشته‌ها هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند. نرم‌افزار هایی مثل Word و OneNote و Evernote صرفاً نقش انبار و احتکار مطالب را ایفا می‌کنند و هیچ امکانی را برای شما فراهم نمی‌کنند تا بتوانید یادداشت‌های خود را به هم متصل کرده و آنها را ساماندهی کنید. ابسیدین با تسهیل این فرایند در بهبود سیستم یادداشت‌برداری و مدیریت دانش شخصی کمک شایانی می‌کند.
عملکرد ابسیدین در لینک‌های داخلی فوق‌العاده است. لینک‌ها کاملاً پویا هستند و با تغییر عنوان نوشته‌ها، تمامی لینک‌های مرتبط با آن به‌صورت خودکار آپدیت می‌شوند و جای نگرانی برای لینک‌های شکسته وجود ندارد. ابسیدین مجهز به لینک‌های دوطرفه است یعنی علاوه بر لینک‌های خروجی(outgoing link) که نشان می‌دهد این یادداشت به چه مطالبی مرتبط است، فهرست بک لینک‌ها(backlink) را هم در اختیار شما قرار می دهد تا بدانید کدام مطالب به این یادداشت لینک داده‌اند.
لینک‌دهی محدود به فایل نوشته و عنوان اصلی آن نیست، می‌توانید به سرفصل‌ها یا هر جایی از متن لینک بدهید. این کار هم کاملا به صورت خودکار انجام می‌شود و نیاز به ساخت لنگر و نوشتن کد ندارد.
گراف (Graph view)
بعد از ایجاد لینک‌های داخلی این قابلیت در ابسیدین وجود دارد که بتوانید ارتباط و اتصال بین مطالب را در یک گراف کلی مشاهده کنید. Graph view یک نقشه جامع از تمامی لینک‌ها در اختیار شما قرار می‌دهد تا بدون فشار ذهنی و تلاش برای کشف ارتباط بین مطالب، از چگونگی اتصال بین نوشته‌ها مطلع شوید. هر یادداشت با یک دایره نمایش داده می‌شود و بر اساس لینک‌های داخلی با یک خط به دایره‌های دیگر متصل می‌شود.
از منوی تنظیمات می‌توان با محدود کردن دامنه جستجو یا اعمال فیلترهای مختلف، تغییراتی در نحوه نمایش گراف ها ایجاد کرد.
کانواس (Canvas)
کانواس یک بوم گسترده است که برای ترسیم نقشه‌های ذهنی و مفهومی استفاده می‌شود. می‌توانید نوشته‌های خود را مستقیماً وارد کرده و ارتباط آنها را مشخص کنید. عملکرد بخش قبلی یعنی «Graph view» کاملاً خودکار است و جز از طریق لینک‌ها نمی‌توانید تغییرات خاصی در آن اعمال کنید اما در «canvas» می‌توانید بدون محدودیت ارتباط بین نوشته‌ها را مشخص کرده و مطالب دیگری به آن ضمیمه کنید. می‌توانید یک نقشه راه بسازید و مسیر ورود و خروج به یک موضوع را مشخص کنید. ایده‌های خود را با استفاده از نقشه‌های ذهنی ترسیم کرده و ارتباط جدیدی بین یادداشت‌ها ایجاد کنید.
برچسب‌ها (Tags)
استفاده از هشتگ برای کلمات کلیدی یا موضوعات خاص باعث می‌شود یادداشت‌های مورد نظر خود را سریع‌تر پیداکنیم. علاوه بر این گاهی اوقات بین نوشته‌ها ارتباطی وجود دارد اما آنقدر پررنگ نیست که بتوان از طریق لینک مستقیماً آن‌هارا به هم متصل کرد. بهترین گزینه برای ایجاد این ارتباط‌های کوچک استفاده از هشتگ هاست. ابسیدین در این زمینه هم امکانات خوبی به شما می‌دهد.
بوکمارک (Bookmark)
یکی از قابلیت‌های ابسیدین بوکمارک است. شما هر فایلی را می‌توانید با عنوان جدید در پوشه‌های جدید ذخیره کنید. علاوه بر خود فایل سر فصل‌های درون فایل را هم می توان بوکمارک کرد.
جستجوی پیشرفته (Search)
تنوع روش‌های جستجو در ابسیدین به شما اجازه می‌دهد به سرعت و با دقت بیشتر در مخزن یادداشت‌های خود جستجو کنید. شما می‌توانید جستجوی خود را به موارد خاصی مانند جستجو در نام فایل، مسیر فایل، محتوای فایل، برچسب‌ها، تاریخ خاص، تصاویر و ضمائم محدود کنید. این امکانات جمعاً به شما اجازه می‌دهند به سادگی و با دقت بیشتر به دنبال اطلاعات موردنظر بگردید و تجربه کاربری بهینه‌تری را در مدیریت یادداشت‌ها فراهم کنید.
علاوه بر این می‌توانید برای یادداشت‌های خود عنوان‌های مستعار تعریف کنید. بسیار اتفاق می‌افتد که مطلبی را می‌نویسید اما در مراجعات بعدی عنوان آن را به خاطر نمی‌آورید و زمان زیادی را برای پیدا کردن آن صرف می‌کنید. ابسیدین یک روش خیلی ساده برای حل این مشکل دارد. می‌توانید برای یک یادداشت عناوین مستعار مختلفی انتخاب کنید تا در صورت فراموشی عنوان اصلی، با وارد کردن عبارات مشابه نوشته خود را سریع‌تر پیدا کنید.
پایگاه داده (Database)
وقتی صحبت از مدیریت اطلاعات در حجم زیاد می‌شود نمی‌توانیم به دیتابیس اشاره نکنیم. دیتابیس باعث می‌شود در ساماندهی نوشته‌ها حرفه ای‌تر و بهینه‌تر عمل کنیم. در ابسیدین با تعیین پارامترهای مختلف برای هر نوشته می‌توانیم تسلط عمیق‌تری روی نوشته‌ها داشته‌باشیم.
در بخش properties می‌توانید برای مطالب متاداده‌های مختلف تعریف کنید و با استفاده از افزونه Dataview یا Projects آنها را استخراج کنید و در نماهای مختلف (جدول، بورد، تقویم و گالری) مشاهده کنید. همچنین می‌توانید به‌راحتی نمایش اطلاعات را بر اساس پارامترهایی که مشخص کردید فیلتر یا مرتب کنید.
همگام‌سازی (Obsidian Sync)
داده‌های ابسیدین به‌صورت پیش‌فرض در حافظه محلی ذخیره می‌شوند یعنی حتی زمانی که به اینترنت متصل نیستید هم می‌توانید فایل‌های خود را مشاهده و ویرایش کنید. در مقایسه با نوشن(Notion) این مزیت مهمی محسوب می‌شود چراکه نوشن فقط به‌صورت آنلاین دردسترس و قابل اجراست.
شما می‌توانید با خرید اشتراک «Obsidian Sync» داده‌های خود را در سرورهای ابسیدین ذخیره کرده و آن‌هارا در دستگاه‌های خود سینک کنید. البته ترفندهای دیگری وجود دارد که می‌توان بدون خرید اشتراک اقدام به همگام‌سازی کرد. ساده‌ترین راه استفاده از سرویس‌های ابری رایگان مثل گوگل درایو یا وان درایو است. با قراردادن فایل‌های خود در این سرویس‌ها می‌توانید علاوه بر دسترسی آنلاین، با یک تکنیک ساده دستگاه‌های خود را سینک کنید. (از اینجا می‌توانید آموزش این ترفند را مشاهده کنید.)
انتشار (Obsidian Publish)
آخرین مورد و جذاب‌ترین قابلیت ابسیدین امکان انتشار آنی نوشته هاست. با تهیه اشتراک «Obsidian Publish» می‌توانید نوشته‌های خود را بادیگران به اشتراک گذاشته و وبلاگ شخصی خودتان راه‌اندازی کنید. داده‌های شما در سرورهای ابسیدین قرارگرفته و با دامنه publish.obsidian.md/your-site در دسترس خواهد بود. البته امکان استفاده از دامنه سفارشی هم وجود دارد. چند نمونه از سایت‌هایی که توسط ابسیدین ساخته شده‌اند را می‌توانید از طریق لینک‌های زیر مشاهده کنید.
خوشبختانه بازهم ترفندهایی برای انتشار رایگان نوشته‌ها وجود دارد. اگر مهارت لازم برای راه‌اندازی سایت استاتیک دارید می‌توانید بدون پرداخت هزینه، سایت‌هایی مشابه ابسیدین راه‌اندازی کرده و نوشته‌های خود را به‌راحتی منتشر کنید. به عنوان مثال Quartz کاملاً شبیه ابسیدین طراحی شده و از اکثر قابلیت‌های آن پشتیبانی می‌کند. سایت من هم که الان رو به روی شماست با کوارتز ساخته شده. (برای ساختن سایت با کوارتز می توانید از این ویدئو استفاده کنید)
ابسیدین برای چه کسانی مناسب است؟
قبل از اینکه وارد ابزار فروشی شوید و دنبال جدیدترین و بهترین وسایل بگردید ابتدا لازم است در مورد فعالیت خود تامل کرده و نیازهای خود را شفاف کنید.1 انتخاب ابزار بستگی به نوع فعالیت شما دارد. قبل از شروع کار با ابسیدین هم لازم است به طور شفاف از خودتان پرسید: در یادداشت برداری دنبال چه چیزی هستم؟ بعد از تعیین اهداف و نیازها بهتر می‌توانید برای انتخاب نرم‌افزار تصمیم بگیرید. در شناخت و شناسایی این موارد هم می توانید از شخصیت آموزشی خوتان کمک بگیرید. در شخصیت شما در یادداشت برداری اشاره کردم که افراد به‌طورکلی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- معمارها: آنها از برنامه‌ریزی و طراحی فرایندها لذت می‌برند و دنبال ابزاری هستند تا ایده‌های خود را ساختارمند کنند.
- کتابدارها: آنها دنبال جمع‌آوری و ساخت فهرستی از منابع هستند و به ابزاری نیاز دارند که به‌آسانی ایده‌های خود را بازیابی کنند.
- باغبان‌ها: آنها از بررسی و ارتباط دادن افکار مختلف به یکدیگر لذت می‌برند و دنبال ابزاری هستند تا به‌راحتی ایده‌های خود را پرورش دهند.
ابسیدین بهترین ابزار برای باغبان‌ها است و امکاناتی را در اختیارشان قرار می‌دهد که باعث رشد و پرورش افکار آنها می‌شود. معمارها و کتابدارها هم می‌توانند از ابسیدین استفاده کنند اما استفاده از نرم‌افزار های دیگر مثل Notion یا Evernote با توجه به امکانات مورد نیاز آنها منطقی‌تر است.
استفاده آزمایشی
توصیه می‌کنم قبل از مهاجرت به ابسیدین مدتی به‌صورت آزمایشی از آن استفاده کنید ببینید می‌توانید با آن کنار بیایید یا نه. همانطور که گفتم این نرم‌افزار از سینتکس Markdown استفاده می‌کند. به همین خاطر سبک نوشتن در این نرم‌افزار تفاوت محسوسی با نرم‌افزارهایی مثل Word و OneNote دارد. در آنجا شما با یک کلیک می‌توانستید جدول رسم کنید نمودار بکشید استایل و رنگ متن را عوض کنید اما در ابسیدین برای هر اقدامی لازم است از علامت‌های خاص یا یک پلاگین استفاده کنید. البته طبیعی است که روزهای اول تصور کنید کار کردن با آن دشوار است اما بعد از مدتی به‌راحتی و با سرعت بیشتری می‌توانید از آن استفاده کنید. پیشنهاد می‌کنم یادداشت آموزش نصب و راه اندازی نرم افزار ابسیدین را ببینید تا بتوانید با رابط کاربری و شیوه کار نرم افزار آشنا شوید.
مطالب مرتبط
نوشته‌های مرتبط با این موضوع را می‌توانید در 🔮 نرم‌افزار ابسیدین مشاهده کنید.
Footnotes
-
یکی از مشکلات من اهمیت دادن بیش‌ازاندازه به ابزارهاست از وقتی آن جمله معروف تیز کردن اره را شنیدم اوضاع بدتر هم شد، نه‌تنها کارم را بیهوده نمی‌دانستم بلکه آنقدر مشغول تیزکردن شدم که دیگر فرصت نکردم درختی قطع کنم. در واقع کم کم دچار سندرم اسباب‌بازی براق شدم. امروز هم سرعت تولید نرم‌افزارها به‌شدت افزایش‌یافته و هرلحظه ابزار جدیدی تولید می‌شود و اگر بخواهید پیگیر آنها باشید دیگر فرصت نمی‌کنید نوشته‌های خود را مدیریت کنید. کمی تأمّل کنید و شتاب‌زده سراغ ابزارهای مختلف نروید. ↩