تکنیک های یادداشت برداری

معمولا یادداشت برداری با چالش‌ها و مشکلات مختلفی مواجه می شود. مثلا هنگام مراجعه، مطالب به‌قدری پیچیده و غامض نوشته شدند که درک آن بسیار دشوار است. یا در به خاطر سپردن محتوای آن مشکل داریم و حتی نمیتوانیم پوشه ای که در آن فایل ها را ذخیره کردیم پیدا کنیم. مطالب به قدری پراکنده و مشوش جمع آوری شدند که هیچ ساختار منسجمی در ذهن ما تشکیل ندادند.

در این نوشته به تکنیک ها و روش هایی اشاره می شود که اجازه می دهد یادداشت های بهینه و کارآمد تری بنویسیم. این تکنیک ها قرار نیست معجزه کنند اما در کاهش و رفع این مشکلات کمک شایانی می‌کنند.

۱. لایه‌بندی مطالب

یکی از مشکلات پیچیده و نامفهوم بودن متن نوشته هاست. گاهی به خاطر حضور ذهنی که موقع نگارش مطالب داشتیم به قدری محتوا را موجز و فشرده نوشتیم که نمی توانیم مفهوم آن را درک کنیم. بعضی مواقع هم به قدر مطالب مفصل و مبسوط نوشته شده که باید زمان زیادی صرف کنیم تا مطلب را متوجه شویم و چه بسا مطالبی را مرور کنیم که اصلا نیاز نداشتیم آن ها را بازخوانی کنیم.

یک تکنیک ساده برای حل این مشکل استفاده از لایه بندی مطالب است. باید باید سطوح مختلفی را تعریف کنیم و به تدریج یادداشت را خلاصه کنیم. در لایه اول عصاره و چکیده مطلب را در حد یک جمله یا یک پاراگراف کوتاه بنویسیم. در لایه دوم به سر فصل ها و ایده های اصلی اشاره کنیم و خلاصه ای کوتاه از آن بنویسیم. در لایه سوم مفصل تر جزئیات را شرح بدهیم طوری که برای هر کسی قابل فهم باشد.¹

لایه بندی مطالب هم جلوی اتلاف وقت را میگیرد هم کمک میکند مطالب را به راحتی درک کنیم. با توجه به لایه های اول و دوم میتوانیم یک دید کلان نسبت به موضوعات مطرح شده پیدا کنیم و دقیقا سراغ مطلبی برویم که به آن نیاز داریم. با کمک لایه های بعدی هم میتوانیم آگاهی کامل و دقیقی از مفاهیم آن کسب کنیم.

درست مانند نقشه‌های دیجیتالی که هر چه زوم کنیم جزیئات بیشتری را نشان می دهد. در نگاه اول فقط اسم کشور ها و شهر ها دیده میشویم. اگر کمی زوم کنیم می توانیم بزرگ‌راه ها و مسیرهای اصلی را بینیم و هرچه بیشتر زوم کنیم جزیات بیشتری را میتوانیم مشاهده کنیم.²

پیشنهاد هایی برای لایه‌بندی مطالب

استفاده از قیف اطلاعات

برای خلاصه سازی تدریجی می توانید از روش قیف اطلاعات استفاده کنید.³ به این صورت که اول یک متن مفصل بنویسید و هر مطلبی که فکر میکنید لازم است را یادداشت کنید. بعد دوباره متن را مرور کنید و زوائدش را حذف کنید. ببینید چه نکاتی را میتوانید حذف کنید طوری که مفهوم اصلی صدمه نبیند. همین طور مرحله به مرحله پیش بروید تا برسید به چکیده و عصاره مطلب. مشابه فرایندی که در نوشتن چکیده مقاله انجام می شود. چکیده آخرین متنی است که نوشته می شود اما در اولین صفحه مقاله قرار می گیرد.

تقویت مهارت لیدنویسی

لیدنویسی معمولا در حوزه خبرنگاری و روزنامه نگاری مطرح می شود. خبرنگاران مهم ترین و جذاب ترین قسمت خبر را در پاراگراف اول می نویسند. هرچند این کار عموما برای ترغیب مخاطب انجام می شود اما فقط اختصاص به این زمینه ندارد. در واقع شما با تقویت مهارت لید نویسی یاد میگیرید مطالب را از یک زاویه دیگر نگاه کنید تا بتوانید برای بیرون کشیدن خلاصه آن نقاط مهم و اساسی آن را شناسایی کنید.

۲. اتمی نوشتن

یکی از چالش های رایج در یادداشت برداری درهم‌نویسی است. افراد بدون نظم خاصی موضوعات مختلف را در یک یادداشت جمع آوری میکنند و مخلوطی از مفاهیم و ایده های مختلف می سازند. چنین یادداشت هایی اغلب پر از مطالب پراکنده و بی ارتباط هستند که درک آنها دشوار است و نمی توان به راحتی اطلاعات مورد نظر را استخراج کرد.

برای حل این مشکل، یادداشت اتمی به عنوان یک راهکار موثر پیشنهاد می شود. این روش کمک می کنند حول یک موضوع واحد بنویسیم و به جای پراکنده و درهم نویسی روی یک موضوع خاص تمرکز کنیم.

اتم به معنای غیرقابل تقسیم است. چیزی که به خرد ترین و ریز ترین جزء اشاره دارد. در یادداشت اتمی باید مطالب را به حدی خرد کنید که فقط به یک مفهوم واحد اشاره کند.⁴ به جای ترکیب چندین ایده در یک یادداشت، هر یادداشت به گونه ای نوشته می شود که تنها به یک جنبه خاص از یک موضوع اشاره داشته باشد و به تنهایی قابل درک باشد.

به مرور زمان با ایجاد لینک‌های مناسب بین این یادداشت های کوچک می توانید ساختارهای بزرگ تر ساخته و با ایجاد شبکه ای از دانش مفاهیم جدیدی تولید کنید.

مشابه فرایندی که در روش اتومیک دیزاین(Atomic Design) در طراحی رابط کاربری انجام می شود. در این روش به جای طراحی یک صفحه کامل، ابتدا اجزای کوچک طراحی می شود و به تدریج با کنار هم قرار دادن آن ها المان های بزرگ تر ساخته می شود. تصویر زیر فرایند طراحی اتمی در اپلیکیشن اینستاگرام را نشان می دهد.

مشابه این فرایند در ساختمان پیش‌ساخته نیز تکرار می‌شود. بخش های مختلف ساختمان در اجزای کوچک تر ساخته می شوند و هنگام اجرا این قطعات به یکدیگر متصل می شوiند.

فواید یادداشت اتمی

کمک به فرایند یادگیری

نوشتن یادداشت‌های اتمی به شما کمک می‌کند تا مطالب را به قطعات کوچک‌تر و قابل‌هضم‌تر تقسیم کنید. این کار نه تنها فرآیند یادگیری را ساده‌تر می‌کند، بلکه خوانندگان را نیز از پیچیدگی‌های غیرضروری دور نگه می‌دارد. در واقع، با تقسیم مطالب به بخش‌های کوچک‌تر، هر مفهوم به‌صورت جداگانه و با وضوح بیشتری به مخاطب منتقل می‌شود.

مبارزه با کمال گرایی

نوشتن یادداشت‌های اتمی راهی موثر برای مقابله با کمال‌گرایی است. بسیاری از نویسندگان ممکن است از نگارش یادداشت‌های جدید صرف‌نظر کنند، زیرا احساس می‌کنند مطالبشان به‌اندازه کافی کامل و جامع نیست. اما با استفاده از این روش، حتی یک ایده ساده و مختصر هم می‌تواند به یک یادداشت مستقل تبدیل شود.

تولید مفاهیم جدید

هر ایده اتمی ممکن است به تنهایی کوچک باشد، اما با گذشت زمان و ترکیب این ایده‌ها، می‌توان ساختارهای بزرگ‌تر و پیچیده‌تری ایجاد کرد که منجر به تولید مفاهیم جدید می‌شود.

آیا باید برای هر یادداشت یک صفحه مستقل بسازیم؟

معمولا کسانی که از یادداشت اتمی استفاده می کنند برای هر یادداشت یک صفحه مستقل ایجاد می کنند.⁵ اما حقیقتا من تمایلی به تیکه پاره کردن یادداشت ها ندارم. مثلا اگر قرار بود طبق این روش همین مطلب را می نوشتم باید 10 تا 15 صفحه مستقل ایجاد میکردم و همه آنها را با لینک به هم متصل می کردم. برخی به خاطر همین ایراد مخالف یادداشت های اتمی هستند.(+)

من فکر میکنم ساخت صفحات مستقل ضرورتی ندارد و قرار دادن یادداشت های اتمی در یک صفحه خللی به آن وارد نمی کند. در واقع مهم این است که یادداشت ها حاوی یک ایده بوده و به صورت مجزا قابل فهم باشند، نه اینکه حتما در صفحات جداگانه قرار بگیرند.

علاوه بر این اگر قصد انتشار مطالب را داشته باشید، این سبک محتواهای کوتاه برای سئو مناسب نیست و ورودی مناسبی از گوگل نخواهد داشت.

۳. سازماندهی یادداشت‌ها

بسیاری از ما با مشکل یافتن یادداشت های مورد نیاز هنگام مراجعه مواجه شده‌ایم معمولا زمان زیادی را صرف جستجوی مطالب مورد نظر می کنیم. این مشکلات معمولا ناشی از فقدان ساختاری منسجم برای دسته بندی و ارتباط بین یادداشت هاست. با استفاده از روش‌های کارآمد و بهینه برای سازماندهی یادداشت‌ها، می توان این مشکلات را به طور چشمگیری کاهش داد. در ادامه ضمن معرفی روش های متداول برای این کار، اشاره میکنم که این موارد چه قدر بهینه هستند و برای رفع چه مشکلی میتوانند مفید باشند.

پوشه بندی

رایج ترین شیوه برای مرتب کردن یادداشت ها پوشه بندی است که در هر سیستم عامل و نرم افزاری امکان آن وجود دارد. این روش به شما اجازه میدهد مطالب را بر اساس موضوعات تفکیک کرده و یادداشت های مشابه را در یک پوشه قرار دهید. همچنین با ایجاد فولدرهای فرعی میتوانید سلسله مراتب موضوعات را از کلی به جزئی مشخص کنید.

پوشه‌ها مطالب را زندانی می‌کنند

تصور کنید یادداشتی دارید که به چند موضوع مختلف ارتباط داشته و بین علوم مختلف مشترک است. اگر این یادداشت در یک پوشه‌ی خاص باشد ارتباطش با سایر موضوعات قطع می‌شود. کپی کردن یادداشت در چند پوشه هم راه‌حل هوشمندانه‌ای نیست؛ چون منجر به افزایش غیرضروری تعداد فایل‌ها و پیچیده‌تر شدن فرایند به‌روزرسانی می‌شود.

به همین خاطر عده‌ای مخالف پوشه‌بندی هستند و معتقدند نباید از این روش استفاده کرد.⁶ چون پوشه‌ها با ایجاد حد و مرز مشخص موجب قطع ارتباط و اتصال بین نوشته‌ها می‌شوند و با زندانی کردن مطالب نه‌تنها کمکی به افزایش یادگیری نمی‌کنند بلکه مانع رشد و پروش ایده‌ها می‌شوند.

البته این به این معنا نیست که اصلا نباید از پوشه‌ها استفاده کنیم. من فکر می‌کنم علاوه بر پوشه‌بندی اگر از روش‌های مکمل مثل لینک‌دهی، تگ‌گذاری و تعریف متاداده استفاده کنیم می‌توانیم در عین بهره‌مندی از مزایای ساختار پوشه‌ای، از زندانی شدن مطالب جلوگیری کنیم.⁷

مضافا اینکه این آسیب فقط مختص به مواردی است که یادداشت‌ها حاوی موضوعات مختلفی باشند؛ به این ترتیب اگر یادداشت‌ها موضوع مشخص و واحدی داشته باشند پوشه بندی مشکلی ایجاد نمی کند. مثلا می‌توانیم به راحتی با ایجاد دو پوشه مجزا یادداشت‌های شخصی را از یادداشت‌های عمومی(که قصد انتشارشان را دارید) جدا کنیم. بنابراین همین مرزبندی با وجود اینکه در بعضی موارد مشکل‌ساز می‌شود اما در سایر موارد می‌تواند سودمند باشد.

لینک دهی

تگ گذاری

تعریف متاداده

---

باقی موارد در آینده تکمیل می شود:

• یادداشت برداری و یادداشت سازی
• اسکچ نوت و یادداشت بصری
• نقشه های ذهنی و نقشه های مفهومی

مطالب مرتبط

نوشته‌های مرتبط با این موضوع را می‌توانید در 📝 یادداشت برداری مشاهده کنید.

Footnotes

1. رجوع کنید به مقاله خلاصه سازی تدریجی (Progressive Summarization). ↩

2. رجوع کنید به مقاله How to Use Evernote for Your Creative Workflow سرفصل Note Design. ↩

3. رجوع کنید به Information Funnel Method ↩

4. بحث یادداشت اتمی با اتمیزه کردن محتوا متفاوت است. در اتمیزه کردن محتوا شما ابتدا یک متن طولانی دارید که قصد دارید به شکل موثرتری به در اختیار مخاطب قرار بگیرد. این تکنیک به شما اجازه می دهد تا متن اصلی را به بخش های کوچک تر تقسیم کرده سپس این قطعات را به طور جداگانه منتشر کنید تا محتوای شما هدفمندتر به دست مخاطب برسد. اما در یادداشت اتمی، از همان ابتدای نگارش، تمرکز بر روی یک ایده یا مفهوم خاص است. هر یادداشت به گونه ای نوشته می شود که تنها به یک جنبه‌ی مشخص از یک موضوع اشاره کند و به تنهایی قابل درک باشد. این دو بحث در ظاهر مشابه‌اند چون هردو به نوعی به مدیریت و سازماندهی محتوا می پردازند؛ اما در واقع کاملاً متفاوت هستند. یکی از کل به جزء می‌رسد درحالی که دیگری از جزء به کل حرکت می کند. ↩

5. تا جایی که من متوجه شدم منطق این کار این است اتصال و ارتباط بین نوشته ها را راحت تر میکند. وقتی یادداشت شما طولانی باشد و موضوعات مختلفی در آن مطرح شده باشد مقصد لینک مشخص نیست که دقیقا به کجا اشاره میکند. اما اگر از یک موضوع منحصر به فرد صحبت کنیم لینک ها مشخص و واضح هستند و هیچ ابهامی ندارند.(+) ابته اگر مشکل فقط مبهم بودن مقصد لینک است راه حل ساده تری برای حل این مشکل وجود دارد. هم در ابسیدین و هم در کوارتز میتوان مستقیما به هدینگ ها لینک داد. در اینجا آموزش استفاده از این روش را توضیح دادم. (همین لینک دقیقا شما را هدایت میکند به سرفصل «ایجاد لینک» از یادداشت «آموزش ابسیدین») ↩

6. رجوع کنید به Why Categories for Your Note Archive are a Bad Idea ↩

7. اگر به استفاده از پوشه ها اصرار دارید می‌توانید از ترفند لینک نمادین استفاده کنید. در این روش به جای کپی کردن واقعی فایل‌ها، می‌توانید نسخه‌های متعددی را از فایل اصلی در پوشه‌های مختلف ذخیره کنید. با این روش اگر فایلی را ویرایش کنید به طور خودکار در باقی فایل‌ها نیز اعمال می‌شود. علاوه بر این اگر از نرم افزار ابسیدین استفاده می کنید می توانید بدون کپی گرفتن از فایل اصلی، یادداشت‌ها را در چندین پوشه مختلف ذخیره کنید. این کار با استفاده از قابلیت‌هایی مانند بوکمارک یا پلاگین‌هایی مثل make.md امکان‌پذیر است. ↩