چرا یادداشت برداریم؟
خواندن به تنهایی کافی نیست. آموخته‌های ما به راحتی فراموش می‌شوند. خواندن زمانی مفید است که از تکنیک‌های مختلف برای به‌خاطر سپردن و افزایش یادگیری استفاده کنیم. یادداشت برداری از جمله مواردی است که کمک شایانی به ماندگاری آموخته‌ها و عمیق‌کردن یادگیری میکند.
یادداشت برداری روشی است برای کند کردن فرایند یادگیری. نوشتن ما را به محتوایی که خواندیم نزدیک تر میکند. وقتی چیزی را می‌نویسیم، در واقع در حال گفت‌وگوی درونی با آن مفهوم هستیم. این گفت‌وگو ما را وادار میکند با دقت بیشتری بخوانیم، معنا را درک کنیم و در ذهن خود تثبیت نماییم.
یادداشت‌برداری اغلب با دو هدف استفاده می‌شود:
-
بی‌نیاز شدن از منبع اصلی: به جای خواندن منبع اصلی که بسیار حجیم است میتوانیم به یادداشت‌های خودمان رجوع کنیم تا دوباره مفاهیم کلیدی یک کتاب یا مقاله را به یاد آوریم.
-
تهیه فیش خام برای تولید محتوا: یادداشت‌ها اغلب بذرهایی هستند برای نوشتن مقاله، پست وبلاگ، یا حتی کتاب. آنها مواد اولیه‌ای‌اند که بعدها میتوانیم بر اساس‌شان ایده‌پردازی کنیم.
چگونه یادداشت برداریم؟
معمولا یادداشت برداری با چالش‌ها و مشکلات مختلفی مواجه می شود. مثلا هنگام مراجعه، مطالب به‌قدری پیچیده و غامض نوشته شدند که درک آن بسیار دشوار است. یا در به خاطر سپردن محتوای آن مشکل داریم و حتی نمیتوانیم پوشه‌ای که در آن فایل‌ها را ذخیره کردیم پیدا کنیم. مطالب به قدری پراکنده و مشوش جمع‌آوری شدند که هیچ ساختار منسجمی در ذهن ما تشکیل ندادند.
برای اینکه یادداشت ها مفید و اثر بخش باشند می توانید از تکنیک های زیر استفاده کنید. این تکنیک‌ها قرار نیست معجزه کنند، اما در کاهش و رفع این مشکلات کمک شایانی میکنند.
- نوشتن به زبان خود: رونویسی نکنید. نوشته ها باید با زبان شما، واژه‌های شما و ساختار ذهنی شما باشد.
- اتمی نوشتن: یادداشت ها باید اتمی باشند. این به شما اجازه می دهد به جای پراکنده و درهم نویسی روی یک موضوع واحد تمرکز کنید.
- لایه‌بندی مطالب: با لایه بندی مطالب در سطوح مختلف تلاش میکنید محتوا را به تدریج خلاصه کنید. این کار از اتلاف وقت و بازخوانی مطالب غیرضروری هنگام مراجعه جلوگیری میکند.
- مصورسازی: از نوشتن ساده کلمات فراتر بروید و داده‌ها را به تصویر تبدیل کنید. یادداشت های بصری بکشید یادگیری شما را عمیق و ماندگار میکند.
- اسکچ‌نوت: ترکیب دست‌نویس، تصویر، آیکون، فلش و متن برای یادداشت‌برداری خلاقانه و بصری.
- نقشه های ذهنی: با ترسیم نقشه های ذهنی تلاش میکنید ساختار منسجمی برای اطلاعات بسازید تا اشراف بیشتری روی محتوا داشته باشید.
چگونه یادداشت‌ها را سازماندهی کنیم؟
بعد از یادداشت برداری باید نوشته‌ها را سازماندهی و طبقه بندی کنیم. یکی از مشکلاتی که معمولا با آن مواجه می شویم پیداکردن یادداشت ها هنگام مراجعه است. حتی نمیتوانیم پوشه‌ای که در آن فایل‌ها را ذخیره کردیم پیدا کنیم. یکی از دلایل این مسئله سازماندهی نادرست و غیر اصولی داده هاست. اگر طبقه بندی اطلاعات به درستی انجام نشود تبدیل آنها به دانش مفید و خرد دشوار خواهد بود.
برای حل این مشکل باید از ساختاری منسجم و کارآمد برای دسته بندی و ساماندهی یادداشت ها استفاده کنیم. با سازماندهی حرفه‌ای مراجعه به مطالب و بازیابی اطلاعات بدون سردرگمی و اتلاف وقت انجام می شود.
روش‌های سازماندهی
برای سازماندهی یادداشت‌ها روش‌های مختلفی وجود دارد:
- پوشه بندی: پوشه‌ها صرفا برای تفکیک نوع خاصی از محتوا مناسب اند اما برای سازماندهی و تفکیک موضوعی اصلا روش مناسبی نیست. به هیچ وجه از پوشه ها برای مرتب سازی فایل های خود استفاده نکنید چون با اینکار نوشته های خود را زندانی میکنید!
- ایجاد نقشه محتوا: ساختن نقشه محتوا مناسب ترین روش برای سازماندهی مطالب است. لینک ها انعطاف پذیراند و به افزایش یادگیری کمک میکنند.
- برچسب گذاری: از تگ ها هم میتوانید برای سازماندهی یادداشت ها استفاده کنید. تگ ها هم منعطف اند و برای دسته بندی میتوان از آنها بهره گرفت.
- ساخت پایگاه داده: پایگاه داده محدودیت پوشه‌ها را ندارد و دسترسی به مطالب را آسان‌تر میکند.
الگوهای سازماندهی
برای سازماندهی یادداشت‌ها الگوهای مختلفی وجود دارد مثل PARA Method یا Zettelkasten. اینجا سیستمی که خودم از آن استفاده میکنم را توضیح میدهم. روش کار من هم ترکیبی از این دو سیستم است.
شما هم لازم نیست به سیستم خاصی پایبند باشید. بر اساس نیاز و کاربردی که دارید می توانید یک الگو برای خودتان طراحی کنید.
🗺️ روش من
توجه داشته باشید که شما با هر ابزار و نرم‌افزاری میتوانید از این الگو استفاده کنید. منتها بعضی از تکنیک‌ها فقط در نرم‌افزارهای خاص مثل ابسیدین و نوشن قابل اجراست.
📂 پوشه‌ها
من از چهار پوشه استفاده میکنم:
- 📨 Fleeting Note: برای ایده های سریع و موقت.
- 🗃️ Resources: برای ذخیره منابع، هر نوع منبعی، فیلم، کتاب، پادکست.
- ⚗️ Refined Notes: یادداشت های من، نقشه های محتوا، تحلیل ها و جمع بندی ها.
- 🌐 Publish: محتواهایی که در بلاگ می نویسم و منتشر میکنم.
🛠️ جریان کار
- هر محتوایی که مصرف میکنم را توی پوشه Resources وارد میکنم. این محتوا ها عبارت اند از: کتاب، پادکست، دوره آموزشی، فیلم و سریال، مستند، و بلاگ پست. (در وارد کردن محتوا در ابسیدین این مورد را کامل توضیح دادم)
- جستارها و یادداشت های همیشه سبز را در پوشه Refined Notes می نویسم.
- مطالب پوشه قبل به حد قابل قبولی رسیدند و برای دیگران مفیدند را بازنویسی کرده و در پوشه Publish قرار میدهم تا با دیگران به اشتراک بگذارم.
- برای دسته بندی به جای استفاده از پوشه از دیتابیس استفاده میکنم. به این شکل که برای هر فایل از متاداده‌های مشخصی استفاده میکنم. در نرم افزار ابسیدین این اطلاعات در بخش پراپرتیز وارد می شود. سپس می توانم یک دیتابیس برای همه فایل‌ها ایجاد کنم. با توجه به پراپرتی هایی که وارد کردم میتوانم با فیلتر کردن موضوع محتوای مدنظر خودم را پیدا کنم. (در ساخت پایگاه داده این مورد را کامل توضیح دادم)
- علاوه بر این از ایجاد نقشه محتوا برای جمع‌آوری محتواهای مرتبط استفاده میکنم.
تفاوت یادداشت برداری و یادداشت سازی
در مدیریت دانش باید به تفاوت یادداشت برداری و یادداشت سازی توجه کنیم:
یادداشت‌برداری (Note Taking): به ثبت و ضبط اطلاعات به دست آمده از منابع مختلف مانند کتاب‌ها، مقالات، سخنرانی‌ها و کلاس‌های درسی اشاره دارد. هدف اصلی یادداشت‌برداری، حفظ و ذخیره اطلاعات برای مراجعه بعدی است. در این فرآیند، ما نکات مهم، ایده‌ها و اطلاعات کلیدی را به شکلی خلاصه و سازمان‌یافته می‌نویسیم تا بتوانیم به راحتی به آنها دسترسی پیدا کنیم.
یادداشت‌سازی (Note Making): مرحله‌ای پیشرفته‌تر است که به تحلیل، ارزیابی و ترکیب اطلاعات دریافتی می‌پردازد. در این فرآیند، ما فراتر از ثبت اطلاعات رفته و تلاش می‌کنیم تا آنها را به دانش کاربردی و شخصی تبدیل کنیم. یادداشت‌سازی شامل بازاندیشی درباره اطلاعات، ارتباط دادن آنها با دانش قبلی، و استخراج نتایج و مفاهیم جدید است.(+)
هر دو روش یادداشت‌برداری و یادداشت‌سازی در فرآیند یادگیری نقش مهمی دارند. یادداشت‌برداری به ما کمک میکند تا اطلاعات را به صورت منظم و قابل دسترس نگه داریم، در حالی که یادداشت‌سازی به ما اجازه می‌دهد تا این اطلاعات را به دانش کاربردی تبدیل کنیم و به درک عمیق‌تری از مطالب دست یابیم.
پس هر زمان که از مرحله یادداشت‌برداری عبور کردید، نگاهی به نوشته‌های تان بیندازید اگر در زمینه ای یادداشت سازی نکردید یعنی شما اطلاعات زیادی کسب کرده‌اید اما هنوز نتوانسته‌اید به درستی از آنها استفاده کنید. با یادداشت سازی تلاش کنید از ورودی ها خروجی بگیرید. این به شما کمک میکند از دانشی که کسب کردید ارزش و نتیجه بیشتری بگیرید و آن را به شکل موثر تری در زندگی روزمره خود به کار بگیرید.
📖 بیشتر بخوانید
چگونه یادداشت بسازیم؟
برای یادداشت سازی میتوانید از این تکنیک‌ها استفاده کنید:
-
مثال زدن: تلاش کنید برای آنچه یادگرفتید مثال بزنید. با اینکار از دانسته های قبلی تان کمک می گیرید و این مطلب جدید را به آموخته های قبلی پیوند می زنید.
-
لینک دهی، ایجاد ارتباط بین یادداشت‌ها: یادداشت‌های ما نباید جدا و پراکنده بمانند. مثل تارهای یک شبکه، باید بینشان ارتباط ایجاد کنیم. می توانید از تکنیک یادگیری کریستالی استفاده کنید. در این روش تلاش میکنید ارتباط بین دانسته های قبلی را کشف کنید.
-
نقد کنید: محتوای آن را ارزیابی کنید. آیا استدلال های آن منطقی است؟ آیا نتیجه آن قابل اعتماد است؟
-
یادداشت های همیشه سبز بنویسید.