بسیاری از ما با مشکل یافتن یادداشت های مورد نیاز هنگام مراجعه مواجه شده‌ایم معمولا زمان زیادی را صرف جستجوی مطالب مورد نظر می کنیم. این مشکلات معمولا ناشی از فقدان ساختاری منسجم برای دسته بندی و ارتباط بین یادداشت هاست. با استفاده از روش‌های کارآمد و بهینه برای سازماندهی یادداشت‌ها، می توان این مشکلات را به طور چشمگیری کاهش داد. در ادامه ضمن معرفی روش های متداول برای این کار، اشاره میکنم که این موارد چه قدر بهینه هستند و برای رفع چه مشکلی میتوانند مفید باشند.
پوشه بندی
رایج ترین شیوه برای مرتب کردن یادداشت‌ها پوشه‌بندی است که در هر سیستم عامل و نرم‌افزاری امکان آن وجود دارد. این روش به شما اجازه می‌دهد مطالب را بر اساس موضوعات تفکیک کرده و یادداشت‌های مشابه را در یک پوشه قرار دهید. همچنین با ایجاد فولدرهای فرعی میتوانید سلسله مراتب موضوعات را از کلی به جزئی مشخص کنید.
اما پوشه‌ها اصلا روش مناسبی برای دسته‌بندی موضوعات نیستند چون پوشه‌ها مطالب را زندانی میکنند!
پوشه‌ها انعطاف‌پذیر نیستند. یک یادداشت یا در این پوشه است یا آن پوشه. تصور کنید یادداشتی دارید که بین دو موضوع روانشناسی و جامعه‌شناسی مشترک است. همزمان نمی‌تواند در دو پوشه باشد. اگر هم فقط در پوشه روانشناسی باشد ارتباطش با جامعه شناسی قطع می‌شود. کپی کردن یادداشت در هر دو پوشه هم راه‌حل هوشمندانه‌ای نیست؛ چون منجر به افزایش غیرضروری تعداد فایل‌ها و پیچیده‌تر شدن فرایند به‌روزرسانی می‌شود.
پس پوشه بندی اصلا ایده خوبی برای دسته‌بندی موضوعی نوشته‌ها نیست.1 چون پوشه‌ها ارتباط بین یادداشت‌ها را قطع میکنند و با زندانی کردن مطالب نه‌تنها کمکی به افزایش یادگیری نمی‌کنند بلکه مانع رشد و پروش ایده‌ها می‌شوند.
البته پوشه‌ها برای بعضی موارد مفید هستند. میتوانید برای تفکیک فایل‌های خاص از پوشه استفاده کنید. مثلا یادداشت‌های شخصی را از یادداشت‌های عمومی جدا کنید، یا روزنوشته‌ها را از برنامه‌ها و پروژه‌های کاری تفکیک کنید. استفاده از فولدر برای این کار مناسب است.2
حالا می پرسید پس چه طور موضوعات مرتبط را سازماندهی و مدیریت کنیم؟ نمی شود که همه فایل‌ها را توی یک پوشه رها کنیم. پس در مراجعات بعدی چطور یادداشت های مرتبط را پیدا کنیم؟
راه حل خیلی ساده است. میتوانید از روش‌های دیگر مثل ایجاد نقشه محتوا، تگ‌گذاری و ساخت پایگاه داده استفاده کنید. این روش‌ها نه‌تنها مطالب را زندانی نمی‌کنند بلکه ارتباط بین مطالب را تقویت کرده و باعث کشف ایدههای جدید می‌شوند.
ایجاد نقشه محتوا
یکی از بهینه ترین روش ها برای سازماندهی استفاده از نقشه محتوا (Map of Content) است. برای هر موضوع یک فایل جدید ایجاد کنید. مطالب مرتبط رو به شکل لینک وارد کنید. به عنوان نمونه من برای هر موضوع یک فایل جدید ایجاد کردم:
حالا لینک مطالب مرتبط با این موضوعات را داخل این فایل‌ها قرار میدهم. اگر هم یک یادداشت مشترک بین دو یا چند موضوع باشد میتوانم لینک آن را در هر کدام وارد کنم. مثلا یادداشت استفاده از هوش مصنوعی در ابسیدین بین هوش مصنوعی و ابسیدین مشترک هست. پس لینک آن را در هر دو فایل قرار میدهم.
چرا نقشه محتوا بهتر از پوشه بندی است؟
چون سیستم سلسله مراتبی برای مغز کار نمیکند. مغز ما بیشتر شبیه یک شبکه از سیناپس های به هم پیوسته عمل می کند. افکار ما توسط سیگنال هایی ساخته می شود که نورون های مغز به یکدیگر ارسال میکنند. این نورون ها به یکدیگر متصل می شوند و پیوند های مغزی را می سازند.
یادگیری عمیق زمانی اتفاق می افتد که این اتصال ها بیشتر شوند و پیوند های عمیق تری ایجاد کنند. در حالی که پوشه بندی خلاف این جهت حرکت می کند. ساختار سلسله مراتبی ارتباط بین یادداشت ها را قطع می کند.
در پوشه بندی شما فقط یادداشت های والد و فرزند را مشخص می کنید در حالی که در یک خانواده خواهر، برادر، عموزاده و عمه زاده هم وجود دارد. اما لینک دهی دقیقا در راستای فرایند یادگیری مغز عمل میکند.
تفکر لزوما از نقطه الف به ب نیست. مثل پیکسل های عکس ما نقطه های مختلفی رو ایجاد میکنیم. به تدریج با افزایش نقطه ها یک تصویر کلان میسازیم.
پس به جای پوشه بندی بهتر است از لینک دهی استفاده کنیم. بهترین ابزار برای این کار نرم افزار ابسیدین است که با محوریت لینک‌های داخلی ساخته شده است. ویکی لینک و گراف ویو از جمله قابلیت های جذاب ابسیدین است که ایجاد ارتباط بین مطالب را بسیار آسان کرده. بخش گراف ویو در واقع شمایلی از تفکر شما را نشان می دهد. اینکه چه طور نقطه ها به یکدیگر متصل شده اند و مجموعه ای از افکار و پیوندهای مغزی را ساخته اند.
بیشتر بخوانید
تگ گذاری
از برچسب گذاری هم میتوانید برای ساماندهی یادداشت ها استفاده کنید. تگ ها انعطاف پذیرند و بدون محدودیت می توانید آن ها را وارد کنید.
من از تگ برای جمع‌آوری نوع محتوا استفاده میکنم. مثلا برای اینکه همه ارجاعات به کتاب رو پیدا کنم از تگ #book استفاده میکنم. یا پادکست‌ها، دوره‌ها، فیلم‌ها و مستند‌ها را باتگ علامت‌گذاری میکنم. این فایل‌ها ارتباط مستقیمی با یکدیگر ندارند اما با این تگ می توانم همه آن ها را یکجا جمع کنم.
می توانید برای علامت گذاری اطلاعات دیگر مثل مخاطب، مکان و زمان هم از تگ استفاده کنید.
برای دسته بندی موضوعی هم میتوانید از تگ استفاده کنید اما من ترجیح میدهم از همان نقشه‌های محتوایی استفاده کنم. البته برای موضوعاتی که هنوز به قدری گسترده نشدند تا در نقشه‌های محتوایی قرار بگیرند، از تگ استفاده میکنم. مثلا از تگ Tech برای یکسری ترفندهای تکنولوژی استفاده میکنم.
ساخت پایگاه داده
یک روش بهتر و بهینه‌تر هم برای طبقه بندی مطالب استفاده از پایگاه داده است. پایگاه داده نه تنها محدودیت پوشه‌ها را ندارد بلکه دسترسی به مطالب را آسان‌تر و دقیق تر میکند. میتوانید برای هر یادداشت متاداده‌های مختلف تعریف کرده تا هنگام مراجعات بعدی نوشته‌ها را بر اساس معیارهای مشخص شده پیدا کنید. نرم‌افزارهایی مانند Obsidian و Notion به شما اجازه می‌دهند به راحتی برای نوشته‌ها متاداده تعریف کرده و یک پایگاه داده جامع و پویا بسازید.
کافی است برای هر یادداشت متاداده‌های مناسب تعریف کنید. در نرم افزار ابسیدین این کار را به وسیله properties انجام دهید.
پیشنهادهایی برای استفاده از متاداده‌ها
- عنوان مستعار: عناوین دیگری برای یادداشت انتخاب کنید که در صورت فراموشی عنوان اصلی بتوانید آنها را پیدا کنید. در نرم افزار ابسیدین می توانید از پراپرتی aliases برای این کار استفاده کنید (+)
- تاریخ ایجاد: تاریخ ایجاد یادداشت.
- تاریخ آخرین بروزرسانی: آخرین باری که نوشته را اصلاح یا ویرایش کردید.
- موضوع: دسته بندی مطالب بر اساس موضوع مانند
اجتماعی-سیاسی-تاریخی-هنری.- وضعیت رشد: میزان پیشرفت یادداشت از نظر محتوایی مثلا
🌱نهالبرای ایدههای اولیه و گذرا -🪴درختچهبرای نوشته‌هایی که کمی سر و سامان گرفتند -🌳همیشه سبزبرای مطالبی که تقریبا کامل هستند.- مرحله انجام: وضعیت انجام و تکمیل یادداشت مانند
⬜پیش نویس-🟨درحال انجام-🟩تکمیل شده-🟥لغو شده.- سطح یادگیری: سطح یادگیری محتوای یادداشت مانند
🎓دانستن-🧠درک کردن-✨کاربردی کردن-🔎تحلیل کردن-👨⚖️ارزیابی و قضاوت-💡خلق و ترکیب.یک روشی هم هست به اسم LATCH method. که خلاصه پنج کلمه Location, Alphabet, Time, Category, Hierarchy هست. توی این ویدئو در موردش توضیح داده شده.
جمع بندی
با استفاده از روش های بالا یک سازماندهی دقیق و بدون نقص تحویل می سازید. این موارد علاوه بر دسترسی سریع به اطلاعات، ارتباط بین مطالب را حفظ کرده و از پراکندگی آنها جلوگیری میکنند.
به یک یا دو مورد اکتفاء نکنید، سعی کنید از ترکیب همه آنها با هم استفاده کنید.
Footnotes
-
رجوع کنید به Why Categories for Your Note Archive are a Bad Idea ↩
-
اگر به استفاده از پوشه ها اصرار دارید میتوانید از ترفند لینک نمادین استفاده کنید. در این روش به جای کپی کردن واقعی فایل‌ها، میتوانید نسخه‌های متعددی را از فایل اصلی در پوشه‌های مختلف ذخیره کنید. با این روش اگر فایلی را ویرایش کنید به طور خودکار در باقی فایل‌ها نیز اعمال می‌شود. اما این روش مقداری پیچیده است و باید مدام در حال ساختن لینک های نمادین باشید. اگر از نرم افزار ابسیدین استفاده کنید راه حل ساده تری هم هست. می توانید با استفاده از قابلیت‌هایی مانند بوکمارک یا پلاگین‌هایی مثل make.md بدون کپی گرفتن از فایل اصلی، آن را در چندین پوشه مختلف ذخیره کنید. ↩